ကဗာက လေးစားရေ စံပြပုဂ္ဂိုလ်ကြီး အိုင်းစတိုင် လူမျိုးရေးခွဲခြားတတ်မှန်း ခရီးလားဒိုင်ယာရီမှာ ပေါ်

a wax model of mathematician Albert Einstein at the Madame Tussaud's in Shanghai ©Aly Song : Reuters
a wax model of mathematician Albert Einstein at the Madame Tussaud's in Shanghai ©Aly Song : Reuters

ကဗာက လေးစားရရေ၊ ရူပဗေဒပညာရှင်နန့် အများအကျိုးကို သယ်ပိုးတတ်တေ နိုဗယ်ဆုရှင်၊ အဲလ်ဘတ် အိုင်းစတိုင် (Albert Einstein) စွာ လူမျိုးရေး ခွဲခြားတတ်မှန်း အဂု ပုံနှိပ်ထုတ်ဝယ်ရေ သူ့ခရီးလား ဒိုင်ယာရီစာအုပ်မှတ်တမ်းမှာ တွိရပါရေ။ အထူးသဖြင့် သူ့ လူမျိုးရေးခွဲခြားစိတ်က တရုတ်လူမျိုးတိကို ဖြစ်ပါရေ။

ပရိန့်တင် တက္ကသိုလ် ပုံနှိပ်လုပ်ငန်း (Princeton University Press) က ထုတ်ဝေရေ၊ ၁၉၂၂ ခုနှစ်က သူ့မယား အဲလ်ဆာ (Elsa) နန့် အရှိဖျားဒေသနန့် အရှိအလယ်ပိုင်းဒေသတိကို ၅ လခွဲကြာ ခရီးလားခရေ မှတ်တမ်း ဒိုင်ယာရီမှာ၊ တွိရစွာ ဖြစ်ပါရေ။ လားခရေ နိုင်ငံတိက စင်္ကာပူ၊ တရုတ်၊ ဂျပန်နန့် စပိန်မှာ ခရီး မဆုံးခင်၊ ပါလတ်စတိုင်းကို ခရီးတထောက် ဝင်ခပါရေ။

ယင်းမှတ်တမ်းဒိုင်ယာရီကို ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေဖို့ ရွီးခစွာမျိုး မဟုတ်ဘဲ၊ ခရီးလမ်းတလျှောက်မှာ တွိရရေ အနုပညာ၊ နိုင်ငံရေး၊ သိပ္ပံ၊ အတွေးအခေါ်နန့် လူမျိုးရေး မတူကွဲပြားမှုတိကို ဂရုတစိုက် မှတ်တမ်းတင်ထားပါရေ။ နိုဘယ်ဆုရှင်ကြီးက လူမျိုးတိုင်းစွာ တန်းတူ တူစွာ မဟုတ်ဘဲ၊ တချို့လူမျိုးစွာ ကကောင်း နိမ့်ကျရေလို့ ရွီးထားပါရေ။

တရုတ်လူမျိုးတိကို “ဇွဲလုံ့လနန့် မဆုတ်မနစ် ကြိုးစားရေ၊ ကကောင်း စုတ်ပဲ့ရေ၊ ထုံအပနာ တုံးရေ၊ တခုနန့်လည်း မတူရေ နိုင်ငံတနိုင်ငံမှာ တရိစ္ဆာန်တိပိုင် နိန်ကတ်တေ။” လို့ ရွီးထားပါရေ။ “အေတရုတ်တိရာ တခြားလူမျိုးတိကို ကျော်တက်လားဖို့ဆိုကေ ကကောင်း သနားဖို့ ကောင်းလားဖို့။ ငါရို့နန့် မတူစွာက၊ ယင်းသူရို့ ဦးနှောက်က၊ ပဇက ပြောမထွက်အောင်ကို တုံးရေ။” လို့လည်း ထပ်ရွီးထားပါရေ။

လူ့အခွင့်အရေးအတွက် တိုက်ပွဲဝင်ခရေ ပုဂ္ဂိုလ်ကြီးလို့ အသိအမှတ်ပြုခံထားရရေ လူက၊ သူ့ဒိုင်ယာရီစာအုပ်မှာ အေပိုင် ရွီးထားစွာကို တွိရရေခါ လူတိုင်း အံ့အားသင့်ပနာ လက်ခံဖို့ခက်ခဲနိန်ပါရေ။

ဂျာမဏီနိုင်ငံမှာ မွီးရေ ဂျူးလူမျိုး အိုင်းစတိုင် စွာ ဂျာမန် အမျိုးသား ဆိုရှယ်လဲ့စ်တ် ပါတီ (German National Socialist Party) အားကောင်းလာစွာနန့် လူမျိုးရေးခွဲခြားစွာတိ အားလုံးကို ပြပြင်းထထန် ဝေဖန်ခပနာ၊ လူမျိုးရေးခွဲခြားစွာရေ လူဖြူတိ ရောဂါ (“disease of white people”) လို့ ပြောခပါရေ။

ယင်းဒိုင်ယာရီကို တည်းဖြတ်တေ အကြီးတန်းအက်ဒီတာ ဇီးဗ် ရိုဆန်ခ်ရန်ဇ် (Ze’ev Rosenkranz) က အိုင်းစတိုင် စွာ ဂျပန်၊ တရုတ်နန့် အိန္ဒိယ လူမျိုးတိကို ဇီဝခန္ဓာဖွဲ့စည်းပုံ နောက်ကြောင်းကို ကြည့်ပနာ မတူမတန်လို့ နိမ့်ချပနာ ရွီးခစွာက “အထင်အမြင်သေးပနာ၊ လူမျိုးရေးခွဲခြားစွာ ကျိန်းသေပေါက် သေချာရေ။” လို့ ပြောပါရေ။

တကဗာလုံးက ကိုယ်ကျင့်သိက္ခာပိုင်းမှာ စံပြထားကတ်တေ ပုဂ္ဂိုလ်ကြီး၊ ကဗာ့သမိုင်းမှာ အကြီးကျယ်ဆုံး ရူပဗေဒပညာရှင်ကြီးစွာလည်း နောက်ဆုံးမှာ လူမျိုးရေးခွဲခြားရေ ပုဂ္ဂိုလ်တယောက်မှန်း မထင်မှတ်ဘဲ တွိလိုက်ရပါရေ။