ဆိုးရို့စ် ဆန့်ကျင်ရေးကို မပြတ်ပြောနိန်ရေ ဟန်ဂေရီနိုင်ငံ ဂေါင်းဆောင် ဗစ်တာ အော်ဗန် နောက်မှာ၊ “ဆိုးရို့စ် ပြောရေ အီးယူအမတ် ၂၂၆ ယောက်စွာ အသူရို့လဲ” ဆိုစွာ စုံစမ်းဖို့ လိုရေလို့ ပြောလာရေ အဂုတယောက်ကတော့ အင်္ဂလန် နိုင်ငံ အီးယူက ခွဲထွက်ရေးမှာ နာမေကြီးရေ ဗြိတိချ် နိုင်ငံရေးသမားကြီး နိုင်ဂျဲလ် ဖာရေ့ချ် ဖြစ်ပါရေ။
နိုင်ဂျဲလ် ဖာရေ့ချ်က အီးယူ လားနိန်ရေ ဦးတည်ချက်ကို စိတ်ပူမိရေလို့ ဆိုပါရေ။ အေအပတ် အီးယူပါလီမန်ထဲမှာ မိန့်ခွန်းပြောစွာမှာ ဖာရေ့ချ်က “အယင်အပတ်က ယူကေ ရွီးကောက်ပွဲ ကော်မရှင်စွာ ယူကေ ခွဲထွက်ရေးကန်ပိန် လှုပ်ရှားခရေ လူတိစွာ ရာရှားဖေသာ (ဝါ) နိုင်ငံခြားဖေသာ အကူအညီ ယူခ၊ မယူခဆိုစွာကို စုံစမ်းစစ်ဆေးဖို့ အတည်ပြုခပါရေ။ ယင်းပိုင် ဖြစ်လာရစွာက ဆိုးရို့စ် ကြိုးကိုင်ထားရေ “ပွင့်လင်း လူ့အဖွဲ့အစည်း” (Open Society) နန့် ဆက်စပ်နိန်ရေ အောက်လွှတ်တော်အမတ် ဘန် ဘရတ်ရှော ဆိုရေ လူက အောက်လွှတ်တော်ထဲမှာ မေးခွန်းတိ မိန်းပနာ တောက်ပီးလိုက်လို့ ဖြစ်ပါရေ။” လို့ ထောက်ပြလားပါရေ။
“အယင်အပတ်ကလည်း အီးယူက ဟန်ဂေရီနိုင်ငံ ဝန်ကြီးချုပ်နန့် ပတ်သတ်လို့ ကျင်းပနိန်ရေ ဥက္ကဌတိ အစည်းအဝေးတခုမှာ မစ္စတာ ဗာဟော့စတတ် ဆိုရေ လူက ဆိုးရို့စ် ကိုယ်စား သွီးထိုးနိန်စွာကို တွိရပါရေ။” လို့ ဖာရေ့ချ်က ဗာဟော့စတတ် နာမေကို အတိအကျ ထုတ်ပြောပနာ စွပ်စွဲလိုက်ပါရေ။
ဆိုးရို့စ်စွာ သူ့ဖေ့သာ ၁၈ ဘီလီယံကို “ပွင့်လင်း လူ့အဖွဲ့အစည်း” ထဲမှာ နောက်လိုက်တိ မွီးဖို့ လှူဒါန်းထားပါရေ။ ပွင့်လင်း လူ့အဖွဲ့အစည်း ဦးတည်ချက်က နိုင်ငံတိ ကြားမှာ နယ်ခြားစည်း မရှိရေ အီးယူပိုင် နိုင်ငံကြီးတိ ပေါ်လာဖို့ ဖြစ်ပါရေ။
“သမိုင်းမှာ အကြီးမားဆုံး နိုင်ငံတကာနန့်ဆိုင်ရေ ငလိမ်ငကျစ် ကြံစည်နိန်စွာကို အေအတိုင်း ထိုင်ကြည့်နိန်ကတ်စွာ ငါ ကြောက်မိပါရေ။” လို့ ဖာရေ့ချ် အဆုံးသတ် ပြောကြားလားပါရေ။
၂၀၁၆ ခုနှစ်မှာ ပွင့်လင်း လူ့အဖွဲ့အစည်း ဖောင်ဒေးရှန်းက အီးယူ အတွက် အစွယ်အပွားတခုဖြစ်တေ “ပွင့်လင်း လူ့အဖွဲ့အစည်း ဥရောပ ပေါ်လစီဆိုင်ရာ အဖွဲ့အစည်း(Open Society European Policy Institute (OSEPI))စွာ ဥရောပကော်မရှန်နန့် ၄၄ ကြိမ်တတိ တွိခကတ်ပါရေ။
နောက်ဗြီးကေ ဆိုးရို့စ် အဖွဲ့အစည်းတိက ဥရောပ လွှတ်တော်ထဲမှာ ငါရို့လူ ၂၂၆ ယောက် ရှိရေဆိုပနာ အသေးစိတ်ကို လက်ကမ်းစာအုပ်တိ ထုတ်ဝီခပါရေ။ အေဟင့်ကို အဖွဲ့အစည်း ဖွဲ့ပနာ စနစ်တကျ စုံစမ်းသင့်ရေလို့ ဖာရေ့ချ်က တိုက်တွန်းလားပါရေ။
ဥရောပလွှတ်တော်ထဲမှာ လွှတ်တော်အမတ် ၇၅၁ ယောက် ရှိပနာ ၂၂၆ ယောက်ကရာ ဆိုးရို့စ် လူ ဖြစ်နိန်ဗျာလ်ဆိုကေ လွှတ်တော်အမတ် ၃ ပုံ ၁ ပုံလောက်က ဆိုးရို့စ် လုပ်တေ ပွင့်လင်း လူ့အဖွဲ့အစည်း စီမံကိန်းတိကို အလိုအလျှောက် အတည်ပြုလားကတ်ဖို့ သဘောဖြစ်နိန်ပါရေ။
အသက် ၈၇ နှစ် ရှိနိန်ဗျာလ် ဖြစ်တေ ဆိုးရို့စ်စွာ၊ ချမ်းသာရေ အလျှောက် ဖေသာတိကို ရီပိုင် သုံးပနာ ကဗာအနှံ့မှာ အဖွဲ့အစည်းတိ မှိုပိုင် ဖွဲ့ဗျာလ် အစိုးရတိကို သူ လိုချင်ရေပိုင် ကြိုးကိုင်နိန်ရေ လူတယောက်ပါ။ ဆိုး ရို့စ် လက်ချက်တိထဲမှာ အမေရီကန်ပြည်ထောင်စုက Black Lives Matter လူမဲ လှုပ်ရှားမှုကနိန် ယူကရိန်းနိုင်ငံက Maidan လှုပ်ရှားမှုရို့အထိ ပါဝင်ပါရေ။ ဥရောပက ဒုက္ခသယ်တိ ပြဿနာစွာလည်း ဆိုးရို့စ်နန့် ဆက်စပ်နိန်ပနာ၊ ဆီးရီးယားစစ်ပွဲကို လက်ညှိုးထိုး အကြောင်းပြကတ်ကေလည်း ပွင့်လင်း လူ့အဖွဲ့အစည်းကရာ လမ်းညွှန်မှု မပီးကေ ပြဿနာ အေလောက် ကြီးထွားလာစရာ အကြောင်း မရှိလို့ ဆိုပါရေ။ အေအချိန်မှာ အေဟင့်တိစွာ လူတယောက်က ကဇတ်နိန်ရေ ကဇတ်စရာ အရုပ်ချေတိ မဟုတ်ဘဲ နိုင်ငံတကာနန့် ဆက်စပ်နိန်ဗျာလ်လို့ ထောက်ပြလားပါရေ။
